Ji Semsûrê Heta Şingalê Li Ser Rêya Rastiyê

Hewlêr - Kurdistan: Hunermendê navdar ê gotinên Elewî yên Kurdî, Ali Sizer, bi şêwaza xwe ya taybet û dengê xwe yê kûr, di qada muzîka Kurdî de cihekî xweser girtiye. Sizer, ku li bajarê Semsûrê (Adiyamanê) ji dayik bûye, bi hunera xwe ne tenê hestên mirovî yên kûr vedibêje, lê di heman demê de ji bo parastina zimanê Kurdî û nirxên mirovî jî têdikoşe. Albûma wî ya bi navê, "Çira", ku bi taybetî li ser pîroziya jinê û êşa jinên Êzidî radiweste, wekî berhemeke girîng di dîroka hunera Kurdî de cih girtiye.

Jiyan û Destpêka Hunerî: Ji Gundekî Adiyamanê heta Cîhanê

Ali Sizer di sala 1968'an de li gundê Hîdînê (Yarmakaya) yê girêdayî navenda Semsûrê hatiye dinyayê. Elewîbûn û Kurdbûna wî, bingeha hunera wî ya kûr û xweser pêk anîne. Ji zarokatiya xwe ve eleqeyeke mezin ji muzîkê re hebûye û bi saza xwe ya bêhempa gotinên Kurdî yên Elewî yên ku bi hezar salan hatine parastin, bi rengekî nû û bi bandor pêşkêş dike.

Sizer di hevpeyvînekê de diyar kiriye ku karê wî tenê muzîk nîne: "Ez wisa nafikirim ku karê min tenê muzîk e. Helbet di destpêkê de dengê tenbûrê, melodî û awaz bandorê li mirov dikin. Lê dema ku hûn di nav vê yekê de bijîn û mezin bibin, piştî demekê hûn dibînin û hîs dikin ku hûn di nav berxwedanekê de ne." Wî muzîkê wekî felsefeyek jiyanê pênase kiriye û gotiye ku "tembûra me, me bi wijdanê me re digihîne hev."

Albûma "Çira": Ronahiya Jinê û Êşa Êzidiyan

Albûma "Çira", ku berhema wî ya çaremîn e û di sala 2019'an de ji aliyê KOM Mûzîkê ve derket, bi tevahî bi Kurdî ye û heft berheman dihewîne. Piraniya gotinên stranên albûmê yên Ali Sizer bi xwe ne. Tiştekî balkêş di vê albûmê de ew e ku Sizer cihêrengî daye pîroziya jinê û di berhema xwe ya bi navê "Dilber" de bala cîhanê kişandiye ser êş û zilmên ku jinên Êzidî yên Şingalê dîtine.

Sizer di derbarê strana "Jin û Cihan" de dibêje: "Divê jin ne wekî baweriyan, lê berevajî, bi pîroziya xwe, bi zayîntiya xwe, bi guherîna xwe û bi pîroziyeke mezin bê dîtin."

Derbarê "Dilber"ê de jî wî diyar kiriye ku ew sembola zilma hezar salan e ku di sedsala 21'an de careke din derketiye holê. Wî zilmên li Kerbelayê û yên li Şingalê bi hev re girêdane û gotiye: "Em divê aliyê hunerî yê vê berxwedanê biparêzin."

Parastina Zimanê Dayikê û Şêwaza Xwe ya Xweser

Ali Sizer her tim tekezî li ser girîngiya zimanê dayikê dike. Ew dibêje ku gel bi zimanê xwe yê dayikê hene. "Heke jêhatîbûnek di min de hebe, ew ji zimanê min ê dayikê tê. Divê em wê biparêzin, bidin jiyîn, bijîn." Wî zimanê Kurdî wekî dareke ku li ser koka xwe şîn dibe bi nav kiriye û hişyarî daye ku divê em destê xwe ji zimanê xwe bernedin.

Şêwaza muzîkê ya Sizer, sade û bê xeml e. Ew ji bêjeyên Kurmancî yên standard ên ku xwîna wan hatiye kişandin dûr disekine. Wekî ku nivîskar Selim Temo di gotara xwe de diyar dike, "Wekî ku ew nebe, koçerekî bi gotinên kevnar li me dinihêre." Kilam û stranên wî yên klasîk ên Elewî ne tenê stran in, lê di heman demê de awazên semayê jî ne, ku bi tevaya xwe felsefeya Elewîbûnê vedibêjin.

Karîzmaya Hunerî û Hevkariyên Girîng

Dema ku Ali Sizer digel Cemil Doğan tê cem hev, dengê wan dibe dengvedana darên westiyayî. Muzîka wî bi tevahî li ser "kêmkirinê" (reduction) hatiye ava kirin, ku tê de her nefes û axaftin bi xwezayî diherike.

Berhemên Sizer bi navên wekî "Şîna Husên" (ku Kerbelayê di dilê xwe de dihelîne), "Qizilbaş" (ku bersiva pirsa "tu kî yî, tu ji kîjanî yî" dide), "Dema Alî" (ku qenciyê vediguherîne afirînekê), "Birin" (ku behsa desteserkirina her tiştî dike û ji bo mirovahiya bilind û merhemeta li hemberî zindiyan digîhîne qêrînê), û "Kainat" (ku qala her tiştê ku berê qewimiye dike) gelek peyamên kûr dihewînin.

Ali Sizer, ku çendîn sal in li derveyî welat dijî, bi hunera xwe peyamek a biratî, aşitî û jiyana bi hev re dide. Muzîka wî ne tenê li guhan dikeve, lê di heman demê de li dilan jî dixe û bîranînên kevnar ên gelê Kurd ji nû ve zindî dike. Ew hunermendekî dilnizm e ku ji reklama zêde dûr disekine, lê dîsa jî bi dengekî xurt û kûr hebûna xwe diparêze.