General Mistefa Barzanî: Baştirînê Baştirînan
General Mistefa Barzanî: Baştirînê Baştirînan
Li gor gotareke nû ya Amed Demîrxan ku di 28ê Îlona 2025an de hatiye weşandin, General Mistefa Barzanî, serokê efsanewî yê Kurdistanê, tevî ku perwerdeya wî ya leşkerî ya fermî tune bû, di şer de li dijî gelek generalên payebilind ên cîhanê serkeftineke awarte nîşan daye. Gotar, Barzanî bi generalên elît ên ji Iraq û Îranê ku li akademiyên leşkerî yên herî baş hatibûn perwerdekirin, dide ber hev û destnîşan dike ku Barzanî her dem serketî bûye.
General Mistefa Barzanî di jiyana xwe ya şoreşgerî de li hember gelek generalên Osmanî, Brîtanî, Rûsî, Fransî, Sûrî, Iraqî, Îranî, Tirk û Sovyetî re şer kiriye. Piraniya van generalan di akademiyên xwe yên leşkerî yên herî bilind de hatibûn perwerdekirin û wekî generalên herî baş ên welatên xwe dihatin dîtin.
Gotar balê dikişîne ser mînakên berçav ên generalên Iraqî yên wekî Jaʿfar Paşa el-Eskerî û Nûrî Seîd Paşa ku li Koleja Şer a Osmanî û Akademiya Şer a Alman hatibûn perwerdekirin. Tevî perwerdeya wan a bilind, hêzên wan gelek caran li hember Barzanî têk çûn. Major General Rowan-Robinson, Mufetîşê Giştî yê Artêşa Iraqê, di şerê Barzan ê 1931-1932 de, hema hema bi tevahî hat têkbirin û tenê ji aliyê Hêzên Hewayî yên Keyanî yên Brîtanî û leşkerên Hindistanî yên Brîtanî ve hat rizgarkirin. Nûrî Seîd Paşa jî piştî têkçûna artêşa Iraqê di sala 1943an de ji aliyê hêzên Barzanî ve, bû yekem Serokwezîrê Iraqê ku di Çileya 1944an de amadebûna xwe ya ji bo naskirina xweseriya Kurdistanê ragihand.
Herwiha, generalên Îranî Amanullah Cîhanbanî û Hacî Elî Razmara, ku li Rûsyaya Emperyal û Fransayê di akademiyên leşkerî yên bilind de perwerde dîtibûn, di şerên 1946-1947an de li dijî Barzanî têk çûn. General Fazlullah Homayûnî, ku perwerdeya wî li Ewropayê û ji aliyê Hêzên Çekdar ên Swîsreyî ve hatibû kirin, tevî hêzên xwe yên jimareyî û teknîkî yên jorîn, di her êrîşa ku dest pê kir de têk çû.
Di berevajî van generalên perwerdekirî de, General Mistefa Barzanî, ku di sala 1903an de li Barzan ji malbateke arîstokrat hate dinê, perwerdeya xwe ya destpêkê li malê dîtibû. Wî li dibistaneke Kurdî ya kevneşopî Qanûna Îslamî û zagonên kevneşopî yên eşîrî hîn bû. Di sirgûniya xwe ya li Moskowê de, wî zimanê Rûsî, aborî, erdnîgarî û zanist li Akademiya Zimanan xwend. Wî bi Kurdî, Erebî, Farisî û Rûsî baş dizanî û karîbû bi Îngilîzî bixwîne.
Li gorî Barzanî bixwe, sirra serkeftina wî ya leşkerî "bi şerkirinê" bû. Gelek caran medyaya Rojavayî û dijberên wî texmîn dikirin ku wî di akademiyên leşkerî yên Sovyetê de perwerde dîtibû, lê Yevgenî Prîmakov, Serokwezîrê berê yê Rûsyayê, ev yek red kir û piştrast kir ku Barzanî perwerdeya leşkerî ya Sovyetê nedîtiye.
Berevajî generalên elît ên ku ji aliyê gelên xwe ve hatine jibîrkirin, General Mistefa Barzanî ne tenê li Kurdistanê, lê li Îran, Iraq û li derveyî wan jî baş tê naskirin û rêzdar e. Gotar destnîşan dike ku serkeftinên Barzanî yên leşkerî ne ji ber perwerdeya fermî, lê ji ber jîrekî û jêhatîbûna wî ya di çareserkirina nakokiyan û aştiyê de hatine.
