Ji bo çi, roja ji dayikbûnê, ji bo Kurdên Kazakîstanê girîng e?

Gelek hevalên min ên Kurdên li ser axa Kurdistanê dijîn, vê pirsê bi taybetî ew Kurdên li derveyê axa Kurdistanê jiyane û li diyasporaya Sovyeta Berê de jiyane dikin. Pîrozkirina helkeftan, dawet, sunetkirin û bi taybetî roja ji dayikbûn û rojbûnan, nemaze di nav Kurdên li diyasporayê wekî yên li Kazakistanê, xwedî girîngiyeke mezin e ku ji tenê pîrozbahiyeke şexsî derbas dibe. Ev girîngîdayîn bi taybetî ji ber rewşa wan a kêmîneyî û pêwîstî û hewcedariya wan ya parastina nasname û parastina yekbûn û yekrêzî û çanda wan e.

Li vir çend sedemên sereke hene ku çima Kurdên Kazakistanê girîngiyeke wisa mezin didin rojbûnan:

Parastina Nasnameya Çandî: Dema ku civakek li welatekî biyanî dijî û di nav çandeke serdest de ye, parastina nasnameya xwe ya çandî dibe karekî bingehîn. Pîrozkirina roja ji dayikbûn û rojbûnên kesayetên girîng, wekî zanyar, nivîskar û çalakvanên Kurd (mîna Hesenê Mihemed Celîlov), dibe fersendek ji bo bîranîna van pêşengan û tekezîkirina li ser nirxên çandî yên Kurdî. Ev çalakî alîkariyê dike ku, li hember zextên bişaftin û asîmîlasyonê, bi taybetî warên ziman, dîrok û kevneşopiyên Kurdî ji windabûnê bên parastin û bi nifşên nû re bên parvekirin.

Xurtkirina Yekîtiya Civakî û Hevgirtinê: Rojbûn dibin sedemek ji bo civîna Kurdan. Di diyasporayê de, ku dibe ku mirov ji hev belav bin û ne xwediyê saziyên fermî yên mezin bin, van civînan hestek yekîtî, hevgirtin û girêdanê di navbera endamên civakê de çêdikin. Ew derfetê didin ku mirov li hev bicivin, bi hev re sohbet bikin, û piştgiriyê bidin hev. Ev yek ji bo domandina civakeke zindî û xurt li Kazakistanê gelek giring e.

Rêzgirtin ji Pêşengan û Xebatkaran re: Pîrozkirina rojbûna kesayetên ku jiyana xwe ji bo xizmeta gelê xwe terxan kirine, mîna Hesenê Mihemed Celîlov ku di sazî û komeleyên Kurdî de xebitiye, nîşaneya rêzgirtin û qedirgirtinê ye. Bi vê yekê, xebat û cangoriyên wan têne nasîn û nirxandin. Ev jî handan û teşwîqek e ji bo nifşên ciwan ku ji bo civaka xwe bixebitin û mîrateya xwe biparêzin.

Bîranîna Dîrok û Kevneşopiyê: Di heman demê de, van pîrozbahiyan dibin bîranînek ji bo dîroka Kurdan li diyasporayê. Ew bîr tînin ka Kurd çawa li Kazakistanê bi cih bûne, çawa xwe organîze kirine, û çawa di nav şert û mercên zor de çanda xwe parastine. Ev jî beşek ji vegotina dîroka wan a kolektîf e ku bi devkî û bi çalakiyên civakî tê parastin.

Pêşxistina Çalakiyên Çandî: Wekî din, pîrozkirinên rojbûnan dikarin bibin platform ji bo organîzekirina çalakiyên çandî yên berfirehtir, wek şevên helbestê, muzîkê, dansê, an pêşkêşkirina xwarinên kevneşopî. Ev yek beşdarî dewlemendkirina jiyana çandî ya civaka Kurd dike û derfetan diafirîne ji bo nifşên nû ku bi çanda xwe ve girêdayî bimînin.

Bi kurtasî, girîngîdayîna rojbûnan ji bo Kurdên li Kazakistanê ji ber hewcedariya parastina nasnameya çandî, xurtkirina yekîtîya civakî, rêzgirtina ji pêşengan re, û domandina dîroka xwe ya dewlemend derdikeve holê. Ew ne tenê bûyereke şexsî ye, lê beşa stratejiyeke jiyanî ya civakî û çandî ye.

Îro Kurd ne bi tenê li Sovyeta Berê belku li hemû cîhanê belavbûne û bi milyonan Kurd li derveyê Kurdistanê dijîn. Kurdên Diyasporaya Soyveta Berê yan Kazakîstanê karîne heta niha ziman û çanda xwe ji bin destê asîmîlasyona rejîmên wan dewletan biparêzin û ev e jî ezmûneke serkeftî ye.

Pêwîste ev ezmûn û serkeftina diyasporaya Kurdên Sovyeta Berê ji aliyên Kurdên hemû welatên dinên ku li diyasporayê dijîn wekî nimûne û mînak bê dîtin û sûd jê bê wergirtin.

Rodiyê Xwedêdayev

09.09.2025