Ûrartû: Împaratoriyek Hêzdar Li Ser Axa Kurdistanê

Bakurê Kurdistanê (Wan) – Di dîroka kevnar a Kurdistanê de, Ûrartû wekî yek ji împaratoriyên herî bibandor û bihêz tê nasîn, ku di hezarsala yekemîn a berî zayînê de li Rojhilata Nêzîk serdest bû. Ev împaratorîya kevnar, ku navenda wê li derdora Gola Wanê bû, nîşanên berbiçav ên hebûn û pêşketina gelên li deştên bilind ên Kurd dide.

Ûrartû, ku paytexta wê Tûşpa (Wan) bû, wekî hêzeke sereke li dijî Asûrîyan li başûr û Manna li rojhilat radiwestiya. Dîroknas destnîşan dikin ku Asûrîyan bi awayekî hostayî ji pevçûnên di navbera Ûrartû û Manna de sûd werdigirtin, û bi qelskirina her duyan, wan rê li ber bilindbûna Mediyan vekir. Bi vî awayî, Mediyan di bin serokatiya Key Kyaxares de, di sala 612 berî zayînê de împaratoriya Asûrî têk birin û Nînewayê dagir kirin, ku ev bûyerek dîrokî ya girîng bû.

Keleha Wanê: Bîrdariyeke Dîrokî Ya Ûrartûyan

Keleha Ûrartû ya li Wanê, ku di sedsala 8an a berî zayînê de li ser zinarekî bilind hatiye avakirin, îro jî wekî sembolek ji hunera avahîsazî ya pêşketî ya Ûrartûyan dimîne. Ev keleha mezin, ku hem fonksiyoneke leşkerî hem jî îdarî hebû, şiyana Ûrartûyan di bikaranîna erdnîgariyê de ji bo parastinê bi zelalî nîşan dide.

Tevî hilweşîna împaratoriya Ûrartû, Keleha Wanê girîngiya xwe winda nekir û di serdemên navîn de dîsa ji bo armancên leşkerî hate bikaranîn. Ji ber vê yekê, li ser kelehê hîn jî bermahîyên mîmarîya Ûrartû ligel lêzêdekirinên Îslamî yên wekî mizgeft û minareyan têne dîtin, ku dîrokeke dewlemend û pirtebeq nîşan dide.

Ûrartû serdemek girîng di dîroka Kurdistanê de temsîl dike, dema ku gelên Kurd wekî hêzeke sereke rabûn û bingeha hevsengiya hêzê danîn ku piştre rê li ber bilindbûna împaratoriya Mediyan vekir. Ev dîrok, "dengê bav û kalên Kurdan" e ku girîngiya kûr a herêmê di dîroka cîhanê de destnîşan dike.