Dîroka Kurdên Xorasanê: Li Xorasanê nêzîkî 1.5 milyon Kurd dijîn

Xorasan, Bakurê Rojhilatê Îranê – Kurdên Xorasanê, ku dîrokeke wan a kevnar û dewlemend heye, di navbera sedsalên 16an û 18an de ji herêmên cihê yên Kurdistanê, bi taybetî ji Rojhilat û Bakurê Kurdistanê, ber bi Xorasanê ve hatine koçberkirin. Li vê herêmê wan bajar û gundên xwe ava kirine û eşîrên wan heta îro jî hebûna xwe diparêzin.

Bajarên Kurdên Xorasanê

Li gor agahiyan, yekemîn bajarê ku Kurdan li Xorasanê ava kiriye, Şîrwan e. Tê bawerkirin ku ev nav ji Mezopotamyayê hatiye girtin. Piştî wê, 55 km ber bi rojhilat ve çûne û bajarê Xabûşanê ava kirine, ku îro wek Koçan tê zanîn. Di heman demê de, konfederasyona Şadî jî bajarê Bojnurdê damezrandiye. Li Bojnurdê, qesrek heye ku ji aliyê Şadiyan ve hatiye çêkirin û navê wê "Neynikxane" ye, ku tê wateya "odeya neynikî an jî jûra awêneyî". Bajarên din ên Kurdan li Xorasanê Aşxane û gelek bajarokên din in.

Eşîrên Mezin ên Kurdên Xorasanê

Tê gotin ku zêdetirî 110 eşîr li Xorasanê dijîn. Eşîrên Kurd ên herî mezin ên li Xorasanê ev in: Şadî, Keyvan, Qereçorlû, Qereman, Milan, Celalî, Şexemîrî, Laînî, Zaxurî, Sevîka, Badillî, Topkan, Omerî (Emârî) û Reşî. Yên ku li deverên bilind û çiyayî dijîn, jê re "Lawîn" tê gotin, lê yên ku li deverên deşt û zozanan dijîn, "Laîn" in.

Têkiliya dîrokî ya "Laîn"an

Di berhema Ekrem Îzî ya bi navê "Bi her awayekî ve Sincik, Malatya, 2000" de hatiye nivîsandin ku qeydên Osmanî yên li ser herêma Laîn (niha gundê Alacik) girêdayî navçeya Sîncik a Semsûrê hene. Mînak, di salên 1519, 1524, 1530 û 1547 de hejmara malbat û bendewaran li Laînê zêde bûye. Îdiayek heye ku di navbera van her du herêman de têkiliyek heye û tê fikirîn ku gelê ku ji komkujiyên Yavuz Sultan Selim reviyabûn, ev nav bi xwe re birine Xorasanê.

Nifûsa Kurdên Xorasanê

Li gorî Tewehhûdî, dema Kurd hatine Xorasanê, 45 hezar malbat an jî 225 hezar kes bûn. Hinek çavkanî jî hejmara malbatan di navbera 15 hezar û 50 hezarî de û nifûsa wan jî nêzîkî 1 milyon û 900 hezarî destnîşan dikin. Lê li gorî texmînên herî rast, îro li Xorasanê nêzîkî 1.5 milyon Kurd dijîn.