Sokrates: Mirovê baş û qenc divê ji mirinê netirse
"Dema çûyînê hat, û em diçin rêyên xwe - ez bimirim, û hûn bijîn. Ka kîjan çêtir e, tenê Xwedê dizane."
Sokrates, fîlozofê navdar ê Yewnanî, mirin ne wekî dawiyek tirsnak, lê wekî derbasbûnek û heta wekî berekêtekê didît. Nêrînên wî yên li ser mirinê bi giranî di diyalogên xwendekarê wî Platon, bi taybetî di "Parêznameya Sokrates" û "Phaidon" de, hatine vegotin.
Li gorî Sokrates, mirovê qenc divê ji mirinê netirse. Wî bawer dikir ku ji bo mirovekî exlaqî, mirin tiştekî baş e û divê bi dilxweşî were pêşwazîkirin. Ev bawerî ji du texmînên wî yên sereke li ser mirinê derdikeve holê:
Mirin wekî xeweke bêxewn: Sokrates digot ku mirin dibe ku wekî xeweke kûr û bêxewn be. Li gorî wî, heke wisa be, ew "qezenceke ecêb" e, ji ber ku mirov dê ji hemû êş û azarên jiyanê xilas bibe.
Mirin wekî koçkirina giyanê: Mimkun e ku mirin koçkirina giyanê be ji vê dinyayê ber bi cîhaneke din ve. Sokrates ji vê îhtîmalê bi heyecan bû, ji ber ku wî hêvî dikir ku li wê dinyayê bi mirovên mezin û zana yên berê re, wekî Homer û Hesiod, hevdîtinê bike û bi wan re felsefeyê bike.
Di diyaloga "Phaidon" de, Sokrates bi awayekî kûrtir li ser têgeha mirinê disekine û wê wekî "cudabûna giyanê ji laş" pênase dike. Wî bawer dikir ku laş bi hest û xwestekên xwe ve giyanê asteng dike û nahêle bigihîje zanîna rastîn. Ji ber vê yekê, mirin ji bo fîlozofekî rastîn rizgarbûnek e, ji ber ku giyan bi tenê dimîne û dikare bigihîje şehrezayiya pak.
Sokrates bi xwe jî bi wêrekiyeke mezin pêşwazî li mirina xwe kir. Piştî ku ew bi sûcdariya "xerakirina exlaqê ciwanan" û "bêdînîtiyê" bi mirinê hatibû mehkûmkirin, wî şansa revê red kir û bi aramî jehra baldîranê vexwar. Gotinên wî yên dawî ne li ser tirsa mirinê, lê li ser dayîna deynê dîkekî ji Asklepios (xwedayê derman û tenduristiyê) re bû.
Di parêznameya xwe ya li ber dadgehê de, wî ev gotina navdar gotiye: "Dema çûyînê hat, û em diçin rêyên xwe - ez bimirim, û hûn bijîn. Ka kîjan çêtir e, tenê Xwedê dizane." Ev gotin nîşan dide ku ew mirinê wekî tiştekî ku divê jê bitirse nedidît û bawer dikir ku ti xirabî nikare were serê mirovekî baş, ne di jiyanê de û ne jî piştî mirinê.
