Seyît Haşim: Lehengê Neteweyî yê Pêşîn ê Kurdistanê

Hewlêr - Kurdistan: Şamîl Teymûrov di lêkolîneka xwe ya dîrokî ya di 17.10.2025 de belavkirî de, balê dikişîne ser kesayetiyek dîrokî ya Kurd ku weke "lehengê neteweyî yê pêşîn ê Kurd" tê binavkirin: Seyît Haşim. Ev kesayetî, ku kalikê heftemîn ê Şêx Seîdê Pîran e, di nîvê sedsala 16an de jiyaye û bi berxwedana xwe ya li dijî Peymana Qesra Şîrîn û dabeşkirina Kurdistanê di sala 1639an de, navê xwe di dîrokê de nemir kiriye.

Berxwedaneke Dîrokî Li Dijî Peymana Qesra Şîrîn

Di sala 1639an de, piştî Peymana Qesra Şîrîn (Azreşîr) ku Kurdistan kir du parçe, Seyît Haşim bi zelalî li dijî vê peymanê sekinî. Nerazîbûna wî ya li hember Siltan Murad IV yê Osmanî, ne tenê helwesteke şexsî bû, lê belê weke bertekeke hişmend ji bo parastina hişmendiya neteweyî ya Kurd û yekîtiya herêmî hate nirxandin.

Ji Bo Nasnameya Neteweyî Hate Sêdaredan

Ji ber vê berxwedana wî ya tund, Seyît Haşim ji aliyê Siltan Murad IV ve hate sêdaredan. Îdamkirina wî weke yek ji mînakên pêşîn ên bedêla giran a ku Kurdan ji bo yekîtiya neteweyî û nasnameya xwe daye, tê qebûlkirin. Teymûrov tekez dike ku ev bûyer ne tenê sembola qurbaniyê ye, lê di heman demê de bingehê têkoşîna neteweyî ya Kurd jî ava kiriye.

Mîraseke Dirêj a Berxwedanê Heta Şêx Seîd

Îdeolojî û ruhê berxwedanê yê Seyît Haşim bi nifşan di nav neviyên wî de hatin domandin. Neviyên wî yên şeşemîn û heftemîn, bi şopandina riya kalikê xwe, xeteke berxwedanê ya dirêj ava kirin ku heya serhildana Şêx Seîd a sala 1925an dirêj dibe. Di vê çarçoveyê de, Şamîl Teymûrov destnîşan dike ku Seyît Haşim bi van taybetmendiyên xwe, weke lehengê neteweyî yê pêşîn ê Kurd di qada dîrokê de cih digire.

Ev lêkolîn ronahiyekê dide ser rola Seyît Haşim di dîroka têkoşîna Kurd de û tekez dike ku berxwedana gelê Kurd ji bo maf û nasnameya wan, kokên xwe di dîrokeke kûr û gelek bi cangorî de dîtine.