Kamal Soleimani Têgeha Krobûn ê Zelal Dike

Hewlêr - Kurdistan: Akademîsyen û nivîskar Kamal Soleimani, di bersiva rexneyeke dostê xwe de, têgeha xwe ya "Krobûn"ê (Kro'laşme) ku di gotareke xwe ya berê de bi kar anîbû, bi hûrgilî zelal kir. Soleimani destnîşan kir ku "Krobûn" ne etîketeke takekesî ye ji bo kesên Kurd, lê belê pêvajoyeke strûkturel e ku wêneyê "Kro"yî yê di tahayûla neteweperest/nijadperest a Tirk de hatiye çêkirin, li ser kirdeyên Kurd tê hundurînkirin û ji nû ve tê hilberandin.

Dostê Soleimani rexne kiribû ku têgeha "Krobûn"ê têra xwe zelal nîne û ji sîstemê zêdetir takekesan îfade dike, pêşniyar kiribû ku li şûna wê têgehên wekî "kolonî/koletî" an "mêtinger/mêtingerî" werin bikaranîn. Soleimani bi vê rexneyê re bi qismî lihev hat, anî ziman ku xebata wî jixwe di çarçoveya "koloniyalîzma navxweyî" (internalized coloniality) de cih digire. Lê wî tekez kir ku bi "Krobûn"ê, ew dixwaze nîşaneke (semptom) taybet a vî çarçoveya giştî ya di ferhenga herêmî/neteweyî û çarçoveya Tirkiyeyê de destnîşan bike.

"Kro": Wêneyê Kurd di Tahayûla Tirk de

Soleimani diyar kir ku armanca bikaranîna têgeha "Krobûn"ê ne ew e ku kesan bi mohr bike, lê belê ew e ku fonksiyona wêneyekî dîsîplînker li ser sujbaya siyasî ya Kurd xuya bike. "Krobûn," li gor wî, awayê temsîlkirina Kurdbûnê ye wekî prototîpek di tahayûla neteweperest/nijadperest a Tirk de. Ev ne tenê li ser bikaranîna peyva "Kuro" ye ji bo heqaretê, lê belê "Kro" di xeyala Tirk de fîgurê Kurd ê ku bi rastiya modern re têkiliyê nedaye, ne bûye modern, "ne bûye şaristanî" û hîn jî li ser zimanekî "nayê çareserkirin/şîfrekirin" israr dike, temsîl dike. Soleimani mînaka Leyla Zana dide, dema dadger di doza wê de gotibû ku Zana bi "zimanekî nayê şîfrekirin" axiviye.

Rola Ocalan di Fenomenasyona "Krobûn"ê de

Angaşta Soleimani ya herî girîng ew e ku Abdullah Ocalan, ev wêneyê Kurd ê ku ji aliyê epîstemolojiya neteweperest-nijadperest a Tirk ve hatiye hilberandin, an ji nû ve hilberandiye an jî bi giranî hundurîn kiriye. Ji ber vê yekê, hem "veguherandina Kurd" û hem jî "mîsyona şaristanîkirina Kurd" di bingeh de xwe dispêre xeteke Kemalîst; ku di encamê de, tevî ku belkî nexwazî be jî, pêvajoya "Krobûn"ê dihewîne.

Soleimani diyar dike ku di axaftinên Ocalan ên destpêka çûyîna wî ya Sûriyê/Şamê de, li gel îdiaya "rizgarkirina Kurdan", zimanekî "şaristanîkirinê" yê eşkere heye. Ev ziman mîsyona "rastkirin/terbiyekirina" Kurdan wekî beşek ji azadiyê pêşkêş dike, ku Ocalan jê re "rizgarkirina Kurd" dibêje. Niyeta wî çi dibe bila bibe, di gotara wî de diyar e ku ew Kurdan bi temsîla Kemalîst dixwîne. Soleimani zêde dike ku hemû mîsyona Ocalan li ser fikra "rizgarkirina" Kurdan ji Kurdbûna wan hatiye avakirin, ji ber ku di çavên wî de Kurdbûn nikare ji ya ku Kemalîzm xeyal dike, tiştekî din be.

Helwesteke Mêtingerane

Soleimani tekez dike ku di çavê Ocalan de, di navbera rastiya konkret a Kurdan û wêneyê Kurd ê ku tahayûla Kemalîst çêkiriye de cudahiyeke bingehîn tune ye; hema hema wekî wekhev têne qebûlkirin. Heta Ocalan carinan ji vê jî wêdetir diçe û îdîa dike ku rastiya Kurd bi xwe "xayîn" û "xeternak" e. Soleimani mînaka berhema Ocalan "MANÎFESTOYA AŞTÎ Û CIVAKA DEMOKRATÎK" dide, ku di rûpel 25an de dibêje: "dema min li ser fikirî, min dît ku rastiya Kurd jî rastiyek e wekî ya Judenratê (Cehşayetî)." Ji ber vê yekê, mîsyona wî ya bingehîn, dema ku Kurdan "rizgar dike", di heman demê de "şaristanîkirina" wan e, û ev helwesteke mêtingerane ye. Dema ku xwe wek hilgirê mîsyona "şaristanîkirina" Kurdan û rêberê wan bi cî dike, pîvana "şaristaniyê" jî – mîna têgihiştina wî ya li ser Kurdbûnê – eslî (özcü) û Kemalîst dimîne. Ji ber vê yekê, hem "şaristanî", hem "pêşketin", hem jî tahayûla "Kurdbûn"ê di bingeh de Kemalîst in; li pişt vê çarçoveyê jî hundurînkirina Kemalîzmê û epîstemolojiyek ku wêneyê "Kro"yî ciddî digire, heye.

Bi vê zelalkirinê, Kamal Soleimani dixwaze nîqaşek kûr li ser awayê ku Kurd xwe û têkoşîna xwe di çarçoveyên ramanî yên serdest de çawa temsîl dikin û ji nû ve hilberînin, veke.