Ahmet Altan: Pirsgirêka Kurd Tenê Newekhevî Ye

Nivîskar û rojnamevanê navdar Ahmet Altan, di nivîseke xwe ya bi sernavê "Pirsgirêka Kurd bi Yek Peyvê", nêrînek rexneyî li ser bingeha pirsgirêka Kurd li Tirkiyeyê aniye ziman. Altan destnîşan dike ku sedema sereke ya vê pirsgirêkê  ji bilî newekheviyê ne tiştekî din e, û bi mînakên berçav vê newekheviyê ronî dike.
Altan di nivîsa xwe de pirsên wekî "Gelo em Kurd û Tirk wekhev in?" dipirse û di cih de bersivê dide ku di gelek waran de wekhevî tune ye. Ew destnîşan dike ku dema Tirk bi Tirkî diaxivin, Kurd bi Kurdî diaxivin, lê zimanê fermî yê dewletê tenê Tirkî ye. Ev yek nîşan dide ku di warê ziman de wekhevî tune ye, ji ber ku zimanê komek mezin a welatiyan ne fermî ye.
Di warê perwerdehiyê de jî rewş ne cuda ye. Perwerdehî li welêt bi Tirkî tê dayîn, lê Altan pirs dike gelo dibistan an zanîngehên ku bi Kurdî perwerdehiyê bidin hene? Bersiv "na" ye. Tewra perwerdehiya bi Îngilîzî û Fransî jî gengaz e, lê bi Kurdî ne gengaz e. Ev jî newekheviya di warê perwerdehiyê de eşkere dike.
Her wiha, Altan balê dikişîne ser makezagonê ku welatiyên vî welatî wek "Tirk" pênase dike. Ew dipirse, "Gelo Kurd, Tirk in?" û bersiv dide "ne". Lê belê, ji ber ku makezagon wisa ferman dike, ew jî wek Tirk tên bi navkirin. Ev yek jî newekheviya di nasnameya makezagonî de destnîşan dike.
Li ser pirsa "baş e, em li ku derê wekhev in?", Altan bersivên mîzahî dide: "Dema diçin eskeriyê wekhev in, dema bacê didin wekhev in." Ev tê wê maneyê ku di berpirsiyariyên xwe yên li hember dewletê de wekhev in, lê di mafên xwe yên ji dewletê de ne wekhev in. Altan vê rewşê wekî bêedaletî bi nav dike û dibêje: "Mirovên bibin leşker, bacê jê bigirin, lê zimanê wî, perwerdehiya wî, wekheviya wî ya makezagonî qebûl nekin. Piştî wê jî bipirsin ‘pirsgirêk çi ye?’"
Altan, tirsa Tirkan a ji dabeşbûna welat jî dinirxîne û dibêje ku ev tirs ji ber wê ye ku Tirk qebûl nakin ku bi Kurdan re wekhev tevbigerin û wan wekî girtî dibînin. Ew bawer dike ku heke zimanê Kurdî bibe zimanekî fermî, perwerdehiya bi Kurdî bê qebûlkirin û makezagon bi zorê ji Kurdan re "Tirk" nebêje, dê pirsgirêka Kurd li Tirkiyeyê nemîne.
Di encama nivîsa xwe de, Ahmet Altan çareseriyê di wekheviyê de dibîne. Ew dibêje ku çareserî hêsan û zelal e: "Em bibin wekhev, pirsgirêk diqede." Altan pirsa "Çima em naxwazin bi Kurdan re wekhev bin?" dike û bi awayekî tund rexne dike ku cudahiya tenê ew e ku Tirk zêdetir in û xwedî artêşekê ne, ku ev jî tê wateya çek. Ew dibêje: "Hûn çekê ji destpêkê de derxin holê, çima hûn şaş dimînin ku li çiyan çek diteqin? Hûn çekê ji holê rakin, bi zorê 'serwerî'yê ferz nekin, li çiyê çek namîne. Pirsgirêk jî namîne. Lê berî her tiştî, li ber Xwedê û mirov qebûl bikin ku hûn 'wekhev' in."