Pirsgirêka Biçûkxistina Xwe û Paşguhkirina Wêjeya Kurdî

Necmeddîn Cebbarî, Profesorê Zanîngeha Kurdistanê li Sine ya Rojhilatê Kurdistanê, di gotareke xwe ya girîng de li ser "Hafizê Şîrazî û Wêjeya Kurdî" axivî û bal kişand ser bandorên wêjeya Farisî li ser ya Kurdî, herwiha bang kir ku Kurd nasnameya xwe ya wêjeyî xurtir bikin û ji bandorên neyînî yên derve rizgar bibin.

Wêje: Dengê Wijdanê Gerdûnî, Bêyî Sînor

Cebbarî destnîşan kir ku wêje bi xwe dengê wijdanê mirovî ye û sînorên dem, cografya û olê nas nake. Wî anî ziman ku berhemên cîhanî yên her zimanî, ji dilê kesên xwedî êşeke kûr û ramanên mirovî yên gerdûnî derdikevin. Wî tekez kir ku wêje xwediyê hêz û bandoreke bêdem û bêcîh e û dikare bi her zimanî û di her serdemê de bigihêje mirovan.

Pirsgirêka Têkiliya Yekalî: Biçûkxistina Xwe û Paşguhkirina Wêjeya Kurdî

Profesor Cebbarî, lê belê rexne li têkiliya yekalî ya di navbera wêjeya Kurdî û Farisî de girt. Wî tûndî li ser vê rastiyê sekinî ku gelek Kurd bi serbilindî behsa bandora Hafiz û helbestvanên din ên Farisî li ser wêjeya Kurdî dikin, lê mixabin, ew ji bandora wêjeya xwe, folklora xwe û hunermendên xwe şerm dikin an jî qîmetê nadin wan. Wî mînak da ku çawa zanayên Farisî Hafiz wekî 'arîfekî mezin' didin nasîn, divê helbestvanên Kurd ên wekî Nalî jî wekî sembolekî wêjeya Kurdî ya xweser bêne qebûlkirin, ne ku wekî 'Hafizê Kurdan' bên binavkirin. Ev nêrîna yekalî dibe sedema kêmkirina nirxê wêjeya Kurdî û lawazkirina nasnameya wê ya xweser. Profesorî ev helwest wekî 'nexweşiyeke hundirîn' bi nav kir û got ku divê Kurd li ser vê yekê bifikirin û xwe ji vê helwesta biçûkxistinê rizgar bikin.

Cebbarî herwiha destnîşan kir ku wêje bê sînor e, lê ew di nav neteweyekê de xwedî taybetmendiyên xwezayî ye. Wî behs kir ku mînak, wêjeya Kurdî ji ber cografya xwe ya çiyayî, çem û daristanên xwe, ruhê jiyanê, şahiyê, dewlemendiyê û comerdiyê dihewîne. Ev yek wê ji wêjeyên din cuda dike, ku dibe ku balê bikişînin ser xemgînî an jî bêhêvîtiyê.

Çareserî: Nasnameya Wêjeyî ya Kurdî Vegerînin û Pêş Bixin

Ji bo çareserkirina vê rewşê, Cebbarî bal kişand ser dewlemendiya wêjeya Kurdî ya klasîk û ya gelêrî. Wî destnîşan kir ku wêjeya Kurdî bi goranî, beyt, dengbêjî, heyran, meyanên xwe yên folklorîk gelek zindî û dilovan e. Şairên mezin ên wekî Mewlewî, Weyselî, Nalî, Mehwî, Şêx Riza Talebanî, Salih Hacî Qadir Koyî, Ehmedî Xanî, Xana Qubadî, Melayê Cizîrî û gelekên din xwedî cîhekî girîng di wêjeya cîhanî de ne. Wî tekez kir ku divê ev berhemên resen ên Kurdî ji nû ve bên nirxandin û pêşve birin.

Profesor Cebbarî herwiha bang li zanîngeh û lêkolîneran kir ku lêkolînên berawirdî yên berfireh li ser wêjeyên Kurdî û Farisî bikin. Wî got ku divê Kurd di lêkolînên xwe de xwedî helwesteke serbixwe bin û neyên ber bandora helwestên alîgir ên aliyên din. Armanc divê ne kopîkirin an şermkirina ji yên din be, lê belê naskirin û pêşvebirina nasnameya wêjeyî ya Kurdî be. Cebbarî herwiha mînak da ku çawa zanayên Faris Hafiz wekî arifekî mezin didin nasîn, divê helbestvanên Kurd ên wekî Nalî jî wekî sembolekî wêjeya Kurdî ya xweser bêne qebûlkirin, ne ku wekî 'Hafizê Kurdan' bên binavkirin.

Bangewaziya ji bo Pêşketina Wêjeyî û Xwedîderketina Nasnameyê

Profesor Cebbarî di dawiya gotara xwe de, bangewaziyeke zelal kir: "Divê Kurd nasnameya xwe ya wêjeyî bi tevahî hembêz bikin û ji bandorên neyînî yên derve azad bibin. Wêjeya Kurdî hêjayî rêzgirtin û pêşveçûnê ye, û ev yek bi hewldanên kolektîf û xwedîderketina li nirxên xwe yên resen pêkan e." Wî herwiha tekez kir ku divê lêkolîner û zanyarên Kurd bi berfirehî li ser wêjeya Kurdî bixebitin û wê nas bikin, ne ku bi bandora wêjeyên biyanî bikevin.

Ev gotara Necmeddîn Cebbarî, bangeke girîng e ji bo vejandina ruhê neteweyî û wêjeyî yê Kurdan, û ji bo avakirina pêşerojeke geş ji bo wêjeya Kurdî ya serbixwe û serbilind.