Pêşengek Ji Çanda Kurdên Kazakîstanê Hesenê Hecî Silêman

Almata - Kazakîstan: Kedkarê çand û hunera Kurdî, helbestvan û nivîskarê hêja Hesenê Hecî Silêman (Hesenê Eylazê Mihê Hecî Silêman), beriya 10 salan (ji 26.11.2021 heta 21.10.2015) ji nav me bar kir û çû ser dilovaniya xwe. Wî weke yek ji pêşengên çand û wêjeya Kurdî li Kazakîstanê û di nav Kurdên CIS'ê de, şopeke kûr û nemir li pey xwe hişt. Komeleya Berbang a Kurdên Kazakîstanê, bi rêzdarî û hezkirin, Hesenê Hecî Silêman bi bîr tîne.

Jiyan û Xebata Hesenê Hecî Silêman:

Hesenê Hecî Silêman di 26ê Mijdara 1951ê de li gundê Taytan (Vanaşen) ê navçeya Vedîn (Ararat) a Ermenistanê ji dayik bûye. Di sala 1975an de, Fakulteya Fîlolojiyê ya Enstîtuya Perwerdehiyê ya Êrîvanê ya bi navê X. Abovyan xilas kiriye. Çend salan wekî mamosteyê dibistana navîn kar kiriye, ziman û wêjeya Kurdî û Azerbaycanî ders daye.

Rol û Tevkariya Wî di Wêjeya Kurdî de:

Hesenê Hecî Silêman, ji sala 1992an û pê ve, wekî nûçegihanê weşanên Kurdî yên herêmî, mîna kovara "Nubihar" û rojnameya "Kurdistan" ku di nav Kurdên CIS û Kazakîstanê de belav dibûn, dest bi kar kir. Wî helbestên helbestvan û nivîskarên navdar ên Kazakî (wekî Abay Kunanbayev, Jambyl Jabayev, Saken Seyfullin, Ilyas Zhansugurov, Mukagali Makataev û yên din) wergerandin bo zimanê Kurdî û bi vî awayî pirek di navbera çandên Kurdî û Kazakî de ava kir.

Di sala 1994an de bû endamê Yekîtiya Rojnamevanên Kazakîstanê û ji sala 2005an û pê ve jî bû endamê PEN-Kluba Navneteweyî. Di sala 2012an de, wekî yekem nûnerê etnîkî yê Kurd li Komara Kazakîstanê, bû endamê Yekîtiya Nivîskarên Kazakîstanê.

Berhemên Wî yên Wêjeyî:

Hesenê Hecî Silêman di sala 1995an de, yekem dîwana xwe ya helbestan a bi navê "Dilê Min" weşand. Sala paşê jî, dîwana wî ya duyemîn "Tîbûna Welat" derket. Di sala 2009an de pirtûka wî ya "Rêya Jiyanê" û di sala 2011an de jî pirtûka wî ya çaremîn "Axîna Dil" hatin çapkirin.

Ji sala 1998an û pê ve, wî wekî serekredaktorê rojnameya "Kurdistan" (niha "Jiyana Kurd") kar kir. Di vê demê de, xwendevanan ew ne tenê wekî helbestvanek, lê di heman demê de wekî nivîskar û dramaturgîstekî jêhatî jî nas kirin. Hesenê Hecî Silêman nivîskarê çîrokên "Bela Gundekî", "Di Geliyê Zîlanê de" û lîstikên şanoyê yên bi navê "Şêx Seîd" û "Şêx Mehmûd Berzencî" ye ku li ser mijarên dîrokî hatine nivîsandin. Berhemên wî yên destanan jî "Diya Min" û "Jiyan di Têkoşînê de" bûn.

Xelat û Rêzdarî:

Hesenê Hecî Silêman ji bo xebatên xwe yên dilsoz ên di xurtkirina lihevhatina navneteweyî û perwerdekirina ciwanan bi ruhê welatparêziyê, gelek xelat û nameyên spasdariyê ji rayedarên Komarê wergirtin. Her wiha ji bo xebatên xwe yên afirîner ên serketî, bi madalyayên curbicur hat xelatkirin, di nav de Madalyaya Zêrîn a Civata Gelên Kazakîstanê "Birlik", madalyayên "10 Sal Civata Gelên Kazakîstanê", "Xwendinên Nadîrov" û "20 Sal Civata Gelên Kazakîstanê" û gelekên din.

Di sala 2014an de, Meclîsa Navçeya Îlî ya Herêma Almatîyê navê "Hemwelatiyê Rûmetdar ê Navçeya Îlî" lê kir. Bi vî awayî, ew bû yek ji yekem Kurdên herêmê ku ev nav wergirt.

Mîrateya Hesenê Hecî Silêman:

Hesenê Hecî Silêman her tim alîkariya hemwelatiyên xwe dikir û di demên zehmet de her tim li cem wan bû. Wekî kesayetekî afirîner û pir alî, wî bi dîrok û çanda gelê xwe re eleqedar bû, û hema hema hemî dema xwe ji bo vê yekê terxan dikir.

Hesenê Hecî Silêman li hemberî bûyerên li welatê xwe yê dîrokî bêdeng nedima, her tim nûçeyan dişopand, hewl dida ku ji hemî bûyeran agahdar be û her tim piştgiriya manewî dida gelê xwe ku ji bo parastina çand û dîroka xwe têdikoşe. Kurdistana Azad û Serbixwe, xewna wî ya gelek salan û wateya jiyana wî bû.

Ev hemû di berhemên wî de cih girtiye. Her çend şeş sal di ser koçkirina wî re derbas bûbin jî, di xebat û çalakiyên rojane de hîn jî kêmasiya mirovekî wisa jêhatî û dilsoz, welatparêz û hemwelatî, Hesenê Hecî Silêman, tê hîskirin.

Hesen Eylazovîç, di jiyana zanistî û perwerdehiyê ya Komeleya "Berbang" de çalak bû, di organîzekirin û lidarxistina çalakiyên çandî yên girseyî yên ji bo xurtkirina lihevhatina civakî de cih girt, û gelek caran di rojname û kovarên ku di bin sîwana Komeleyê de derdiketin û ne tenê de nivîsên wî dihatin weşandin.

Komeleya Berbang dibêje: Em ê Hesenê Hecî Silêman wekî mirovekî geş û jêhatî, welatparêzekî gelê xwe bi bîr bînin, ku tevkariyeke mezin di pêşveçûna etnîka Kurd a Komara Kazakîstanê û welatên CIS'ê de kiriye. Navê wî ne tenê li Kazakîstanê, lê li derveyî sînorên Komarê jî baş tê zanîn.

Hesenê Hecî Silêman her tim mirovekî malbatî yê mînak bû û di nav derdora xwe û gelê xwe de wekî kesayetiyekî bi rûmet dimîne. Rehma Xwedê lê be! Îmana wî silamet be!

Rodiyê Xwedêdayev