Êzidî Di sala 2025'an de

NRW - Almanya: C. Yadel, nivîskarekî Êzidî, li Weşanên Dengê Rojperestên Azad.DRA de, nivîsek bi navê Êzidî Di sala 2025'an de nivîsiye û di analîza xwe ya dawî ya di 18’ê Îlona 2025’an de, li ser paşeroja civaka Êzidî sekiniye û bangawaziyeke xurt ji bo xweserî, pênasekirina nasnameyê û rêberiya dirust kiriye. Yadel bal kişand ser tevliheviyên heyî û destnîşan kir ku civaka Êzidî ya îroyîn, ku bi deh hezaran endamên wê xwendina bilind dîtine, trawmayên qirkirinê jiyane û tecrûbeyên siyasî bi dest xistine, êdî bi hêsanî nayê îqnakirin û dixwaze bi ciddî bê girtin.

Banga ji bo Rêberiya Nû û Dirustî

Li gorî Yadel, di vê serdemê de tu kes an sazî nikare civaka Êzidî ji bo berjewendiyên xwe bikar bîne. Ji ber vê yekê, ji bo wan kesên ku dixwazin pêşengiya Êzidiyan bikin, tenê rêyek dimîne: Xizmeta civakê bi dilpakî, dirustî û vekirîbûnê bikin. Wî anî ziman ku armanc divê xilaskirina nifşên paşerojê ji sirgûn, qirkirin, biçûkxistin û xizantiyê be. Yadel hişyarî da ku ger ev nebe, divê ev kes ji rê derkevin û bihêlin Êzidî pirsgirêkên xwe bi xwe çareser bikin.

Pênasekirina Nasnameya Êzidî

Yadel bi tundî tekez kir ku civaka wan ne “Yezîdî”, ne “Azdayî” û ne jî “Zerdûştî” ye, lê bi zelalî ÊZÎDÎ ye. Wî got, her çend dema derketina vî navî ji bo lêkolîneran be jî, girîng e ku were zanîn ku baweriya Êzidî bi xwezayê re têkildar e û bi astrolojiyê ve girêdayî ye. Yadel mînakên wekî Girê Mirazan (Göbeklitepe) anî ziman da ku koka kevnar a vê baweriyê destnîşan bike û diyar kir ku Êzidî di dirêjahiya dîrokê de, li hemberî împaratoriyên mezin ên ku dîrokê diguherandin, wek civakeke kêm-guhertî maye.

Têkiliya Bi Nasnameya Kurdî re

Li ser ziman û nasnameyê, Yadel bal kişand ser tevliheviyek kûr. Ew qebûl dike ku zimanê Êzidiyan Kurmancî ye, û ji ber vê yekê ji derve wekî "Kurdê Êzidî" têne binavkirin. Lê belê, beşeke mezin a civaka Êzidî li dijî vê yekê ye û nîqaş dike ku zimanê wan Êzidî ye û koka Êzidiyan ji ya Kurdan kevntir e. Yadel destnîşan kir ku ew Êzidiyên ku xwe wekî Kurd bi nav dikin, di heman demê de asîmîlasyonê jî qebûl dikin, ev yek jî di nav civakê de dibe sedema cudahiyên ramanan ên mezin.

Wî zelal kir ku Êzidî naxwazin bibin “Êzidiyê Tirkiyeyê”, “Êzidiyê Ewropayê”, “Êzidiyê Iraqê” an “Kurdê Êzidî”, lê bi tenê ÊZÎDÎ dixwazin bibin. Dûrahiya ji nasnameya Kurdî wekî "ne dijminatî" lê wekî "parastina ji asîmîlasyonê" hate ravekirin, ji ber ku guhertina olê ya Kurdan di paşerojê de bûye sedema qutbûneke çandî. Yadel lê zêde kir ku Êzidî ji her destkeftiya Kurdan şa dibin, ji ber ku ew wan wekî "birayên xwe yên qutbûyî" dibînin, û nîşanên hevpar ên wekî roja li ser ala Kurdî û Newrozê, kokên hevpar nîşan didin.

Pêşeroja Tevlîhev û Rêya Rast

Yadel anî ziman ku ev tevlîheviya heyî xwezayî ye, ji ber ku Rojhilata Navîn û sîstema cîhanê ji nû ve têne avakirin, û Êzidî jî di vê pêvajoyê de li rêzikekê digerin. Wî herwiha destnîşan kir ku bandora hêzên nedîtî jî di vê tevgeriyê de heye.

Rêya rast dê ji aliyê kesên Êzidî yên bi îradeya polayî û dilsoz ve bê nîşandan; yên ku berjewendiyên kesane an hesabên rêxistinî nînin, lê fikarên wan ên ji bo paşerojê hene û berpirsiyariya avakirina bingehek zexm ji bo nifşên pêşerojê hîs dikin. Yadel hişyarî da ku kesên xeletî dikin dê li pêşberî civakê hesab bidin.

Di dawiyê de, Yadel bang kir ku Êzidî, bêyî cudahiya nêrînan, li hev guhdarî bikin, agahiyên xwe parve bikin û ji hev fêr bibin. Ew bawer dike ku bi pirsên rast û nêzîkatiyên dirust, gelek pirsgirêkên civakê dikarin bên çareserkirin.