دوو داهێنانی نوێ لە عێراقی نوێدا

فارس نەورۆڵی

 با ئەو ووتەیە دووبارە نەکەینەوە کە دەڵێ عێراق هەیە و عێراقی نیە، ئیتر ئەوەیە عێراقەکە لە دروستبونییەوە تا کاتی ڕوخانی بەعس، نێوان کوردو ڕژێمە یەک لەدوای یەکەکان شەڕ و ئاشوب بووە تا جینۆسایدی کورد درێژەی کێشا، بەڵام لەدوای ڕوخانی بەعسەوە جیهان و خەڵکی عێراق چاوەڕوانی قۆناغێکی نوێی دیموکراتی و دادپەروەری بوون، کە کۆمەڵگەی عێراقی لەکۆمەڵگەیەکی غەمگینەوە بگوازێتەوە بۆ کۆمەڵگەیەکی شاد و سەقامگیر، کەچی لەعێراقی نوێدا نەک تێزێک نەبوو بۆ بەڕێوەبردن بەڵکو تەنها لاسایکردنەوەی نمونە ناشیرینەکان و داهێنانی دیکەی نوێی کردەی ناشیرین بوو، کە لەعێراقی کۆندا بەم شێوە نەبوو. کەدەڵێم عێراقی کۆن مەبەستم لە ١٩٢٠وەیە، ئێستا عێراقی نوێ دەستی بۆ دوو کارتی ترسناک بردووە کە دوو داهێنانی نوێ وخراپە :

٠١ لەمێژووی شەڕ و شۆڕی کورد و ڕژێمە یەک لەدوای یەکەکانی عێراق دەست نەبراوە بۆ قوت و ژیانی خەڵک و برسی کردنی، کەچی لەعێراقی نوێدا لە ڕۆژی یەکێک لە جەژنەکانی ئیسلامدا سفرە و خوانی خەڵک بەتاڵ دەکەن، لەکاتێکدا ئەوانەی ئەم بڕیارەیان داوە خۆیان بە پەیڕەوی ئیمام عەلی دەزانن کەچی ئیمام عەلی دەڵێ: (بڕینی رزق لە بڕینی گەردن خراپترە)و، ئەم نان بڕینە نموونەیەکی شازە لە هەموو جیهاندا حکومەتێک بێت لە ڕۆژێکی پیرۆزدا میللەتەکەی خۆی برسی بکات بێ حیساب کردن بۆ دەستور بۆ ڕابردووی پێکەوەیی بۆ ئاین، ئەمە داهێنانی نوێی عێراقی نوێیە باوەڕم وایە ئەم شێوازە لە مامەڵەکردن دەبێتە وێستگەیەکی ناشیرین بۆ عێراق، بۆیە بۆ ڕاستکردنەوەی ئەم هەڵەیە واباشە دەسەڵاتداران لەبەغداد پێداچونەوەیەک بەخۆیاندا بکەن.

 ۲- بە دوژمنایەتی و دروستکردنی ڕق لای شەقامی عەرەبی دژی کورد، لە مێژووی شەڕی کورد و ڕژێمەکانی عێراق، کورد هەمیشە هەوڵی داوە کێشەکە لەنێوان کورد و ڕژێمە دیکتاتۆرەکاندایە نەک کورد و عەرەب، پێشمان وابووە ناسیۆنالیستی عەرەبی یاخود عەرەب وەک ناسۆنالیستی دیکە کۆی نەتەوەکەیان ڕقیان لە کۆی کورد نەبووە، بۆ ئەم مەبەستە سەرکردایەتی سیاسی کورد هەمیشە هەوڵی داوە پەیوەندی باشی لەتەک هۆزەکانی عەرەب و ڕۆشنبیران و پیاوانی ئاینی عەرەب لە عێراق هەبێت و هەمیشە گوتاری کوردی باسی برایەتی کورد و عەرەبی کردووە، کورد بە پلەی ئیمتیاز ئەم برایەتیەی پاراستووە کە لە جیهاندا نموونەی نیە، ئاخر کام نەتەوە کەلەلایەن نەتەوەی سەردەستەوە ئەنفال و کیمیاباران کردن و سیاسەتی سوتاندنی زەوی بەسەردا سەرپێنرابێت، بەڵام لە هەلومەرجێکدا کۆی ئەو سەرباز و دام و دەزگا داپڵۆسێنەرانە بکەونە بەردەستی ئەو نەتەوە جینۆسایدکراوە کەچی لەبری تۆڵە کردنەوە بەڕێزەوە هەمویان ئازاد بکات، لە(١٩٩١) کورد ئەمەی کرد دەبوو لەئاستی جیهاندا خەڵاتی ئاشتی و پێکەوە ژیان بەکورد بدرایە، ئەم لێبوردەیەی کورد کوولتورە، بەپێچەوانەی دوژمنەکانی بۆیە بزوتنەوەی کوردی سەرەڕای کەم و کورتیەکانی هەوڵی داوە شەڕەکە نەبێتە شەڕی نیوان نەتەوەی کورد و عەرەب، بەڵام لەعێراقی نوێدا گوتارێک ئیش دەکات دەیانەوێ شەقامی عەرەبی بکەنە دوژمنی کۆی کورد گوایە کورد بەشی خۆی زیاتر دەبات و ئەمە لە پشکی هاوڵاتیانی عەرەبە، ئەم گوتارە بۆ ئاشتی کۆمەڵایەتی ترسناکە باشتر وایە شیعە کان بزانن ئەگەر کۆی کورد بکەنە دوژمنی خۆیان بەدڵنیاییەوە لەئایندەدا گورز بەر خۆیان دەکەوێت، بۆیە ئەم دوو داهێنانە نوێیە لەعێراقی نوێدا لەبری سەقامگیری عێراق بەرەو ئاشوب دەبات.

 لێرەدا دەمەوێ ڕووم لە ئاقڵمەندەکانی شیعە بکەم کە قوڵ بیر لە لێکەوتە خراپەکانی ئەو دوو داهێنانە نوێیە بکەنەوە و بزانن دوو هەڵەی کوشندەیە ، بۆخۆیان باشترە بێن لەڕێگای دەستورەوە ئیدارەی ئەم ململانێیە بکەن نەک برسی کردنی خەڵک ئەمە زمانی لۆژیکە وەک ئەو وتەیە (وما رسول البلاغ). سەرەڕای ئەم ڕەفتارانەی عێراق دەبێ سیاسی کورد وئەحزابی کوردی بیرێک لەخاڵەلاوازە کانی خۆیان و ناو ماڵی کورد بکەنەوە ئەگینا ئایندەیەکی تاریک ڕوبەڕومان دەبێتەوە.