بەم پێكەوەیەوە هەین
سەفین ئۆمەر
وەك ڕوونە لای هەموو ئەو كەسانەی كە ئاشنای مێژووی كوردن، هەر لە دێرزەمانەوە كوردستان یەكێك بووە لەو ناوچانەی كە پێكەوەژیانی نەتەوە و ئایینە جیاوازەكان تێیدا ڕەنگی داوەتەوە، پێكەوەژیان بووەتە یەكێك لە سیمبۆلە دیارەكانی كوردستان. لەسەر خاكی كوردستان نەتەوەی كورد، عەرەب، ئاشووری و ئەرمەن، هتد... زۆر بە ئاسودەیی و تەبایی پێكەوەژیاون، سەرەڕای جیاوازیی باوەڕیان، بەڵام هەمیشە پێشینە لەلایان مرۆڤایەتی بووە. چەندین ئایین و مەزهەبی جیاجیا لە كوردستان پێكەوەدەژین وەك: ئیسلام، مەسیحی، ئێزدی، كاكەیی، زەردەشتی، سوننە و شیعە. هەمووشیان بەگیانێكی برایانە و یەكترقبووڵكردنەوە، ڕێزی بیروباوەڕ و پێوەندییە كۆمەڵایەتییەكانی یەكتریان گرتووە.
وەك لای هەمووان ڕوونە، زۆربەی دانیشتووانی هەرێمی كوردستان موسڵمانن، بەڵام ژمارەیەك ئایین و ئایینزای دیكەیش لە كوردستان بوونیان هەیە و چەندین سەدەیە بە ئارامی و ئاشتی پێكەوە دەژین، كە دەشێت وەك نموونەیەك ئاماژە بە ئایینی مەسیحی بكەین كە دەمێك ساڵە لە سەر ئەم خاكە و لە ناوچەكانی: عەنكاوە، شەقڵاوە لە سنووری پارێزگای هەولێر و لە سنووری پارێزگای دهۆكیش لە چەندین شار و شارۆچكەدا دەژین. قەزای عەنكاوە یەكێكە لە بەناوبانگترین قەزا مەسییحینشینەكانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، پاش ڕاپەڕینی پیرۆزی ساڵی 1991 بەهۆی هەبوونی گیانی برایەتی و پێكەوەژیان و سەقامگیری لە هەرێمی كوردستان، بێجگە لە دانیشتووانە ڕەسەنەكەی قەزای عەنكاوە، مەسیحییەكانی زۆربەی ناوچەكانی تری عێراقیش ڕوویان لە هەرێمی كوردستان و قەزای عەنكاوە كرد بەمەبەستی نیشتەجێبوون، لەگەڵ هاتنی داعشیشدا سەقامگیرترین و باشترین شوێن بۆ مانەوەیان هەرێمی كوردستان بوو، بۆیە بەلێشاو ڕوویان لە هەرێمی كوردستان كرد و بە ئارامی و ئاشتی تێیدا حەسانەوە. ئێستاش ژمارەیەكی زۆریان لە هەرێم ماونەتەوە و نەڕۆیشتوونەتەوە بۆ ناوچەكانیان.
دەڤەری بارزانیش گوندێكی مەسیحینشینی لێیە، دانیشتووانی ئەو گوندە لەسەر ئایینی خۆیان بەردەوامن و پێوەندیی كۆمەڵایەتییان لەگەڵ ئاكنجیانی ناوچەكە توندوتۆڵە و جلوبەرگیان وەك خەڵكی دەڤەرەكەیە و وەك هەموو هاووڵاتیانی دەڤەرەكە ژینگەپارێزی و یەكترقبووڵكردن كرداری هەره لە پێشینەیانن.
ئەوەی جێی ئاماژەیە ڕۆڵی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، نێچیرڤان بارزانییە، كە هەمیشە هەوڵیداوە پێكەوەژیانی ئاشتییانە و یەكترقبوڵكردن لەنێوان ئایین و نەتەوە جیاوازەكاندا هەبێت و پشتگیریی هەموو پێكهاتەكانی كردووە، بەردەوام داكۆكی لەوە كردووە (كوردستان دەبێت فرە ئایین و فرە نەتەوە و فرە پێكهاتە بمێنێتەوە). پێكەوەژیان بنەمایەكی قووڵە لای سەرۆكی هەرێم و ئەم هەوڵانەی بوونەتە هێزێكی گەورە بۆ هەمووان و جێگەی ڕێزی جیهان. لەدوای ڕاپەرینی 1991 كە پەرلەمانی كوردستان دامەزرێنرا، سەرۆك بارزانی ڕۆڵێكی مەزنی گێڕا كە نوێنەرانی مەسیحی و توركمان لە پەرلەمانی كوردستاندا هەبن، ئەمەیش یەكێك بوو لە هەنگاوە مێژووییەكان، هەروەها نێچیرڤان بارزانی هەوڵێكی زۆری دا لە پاڵ زمانی كوردیدا گرنگی بە زمانی سریانی و توركمانی بدرێت و منداڵانی مەسیحی و توركمان تاكوو ئەمڕۆ بە زمانی خۆیان دەخوێنن. ئەم هەوڵانەیشی دەگەڕێنەوە بۆ ئەو تێگەییشتنەی بەڕێزیان كە پێیوایە: ( شەڕی نەتەوەیی و مەزهەبی و ئایینی زۆر وڵاتی وێران كردن و دوای خستوون، پێشكەوتن و سەركەوتن بەیەك ڕەنگ دروست نابێت، فرە ڕەنگی و هەمە ڕەنگی بووەتە مایەی پێشكەوتنی جیهان و مرۆڤایەتی، لە ئەنجامی ئەو پێكەوەژیانە چەندین پێشمەرگە شەهید و بریندار بوون لە پێناو ئەوەی خوێن لە پەنجەی هاووڵاتییەكی مەسیحی نەیەت).
